Steve Jobs
" Five jiero, five jiero. Good price." Ik loop op de gipsy market, ergens in de Algarve. Overal wordt het geroepen. Om gek van te worden. "Five jiero, five jiero."
Ze willen me dingen verkopen die ik niet nodig heb.
Op 5 oktober, een nationale feestdag in Portugal, hoor ik dat Steve Jobs is overleden. Hem is het gelukt om met handel rijk te worden.
Eerst was er een bankencrisis, omdat slimme mensen producten verkochten waarvan niemand meer wist wat het was. Toen kwam Griekenland, later misschien Portugal; regeringen die hun zaakjes niet in orde hebben. Te veel uitgegeven.
Zelfhandhaving is voor mensen de meest fundamentele drijfveer. Dit uit zich in meer willen hebben dan nodig is. De een wil meer verdienen, een ander wil bekender worden. Steve Jobs wilde meer nieuwe producten ontwikkelen, maar vooral ook zijn bedrijf groter maken.
Mensen worden nooit in hun eentje rijk. Als je iets verkoopt, heb je een koper nodig. Aan elke koper kun je iets verdienen. Hoe meer kopers hoe beter. Big is beautiful.
 Steve Jobs stond niet op de markt zoals de gipsy's in de Algarve. Hij had goede ideeën, en hij liet anderen het werk doen.
De vraag moet maar eens gesteld worden: "Wie is nu eigenlijk eigenaar van een product voordat het verkocht wordt? Is het terecht dat Steve Jobs en de andere aandeelhouders van Apple vonden dat zij het zijn?"
Er is verschil tussen producenten en handelaren. Dat zijn twee verschillende rollen. Makers van producten moeten deze ook verkopen. Maar laten we, voor het gemak, dat aspect even vergeten en nadenken over de rol van producenten.
Steve Jobs maakte zijn producten niet zelf. Dat kon hij niet. Daar had hij veel vakbekwame werkers voor nodig.
Nogmaals de vraag: "Wie is eigenaar?" Degene die financiert of degene die maakt? Als iemand een deel van zijn vermogen ter beschikking stelt om dingen te maken noemen we hem 'aandeelhouder'. Is de aandeelhouder eigenaar, of degene die dag in dag uit zijn vak uitoefent en de producten maakt? En dan laat ik de vraag buiten beschouwing hoe de financier aan zijn vermogen is gekomen. Is het hebben van een vermogen een verdienste die recht geeft op meer? Geeft het hebben van geld recht op eigendom?
Als je iets koopt wordt je eigenaar. Je hebt geld nodig om iets te kunnen kopen. Wat heeft de aandeelhouder gekocht? Arbeidskracht? Is arbeidskracht te koop? Dingen kun je kopen, rechten kun je kopen. Bijvoorbeeld het recht om een stuk grond te mogen gebruiken. Maar arbeidskracht is geen ding en ook geen recht.
Het hebben van nieuwe ideeën geeft je 'recht van eigendom': intellectueel eigendom. Dat is geregeld in de Auteurswet. Steve Jobs was een groot bedenker. Waarom is iemand die iets bedenkt voor-het-leven eigenaar van zijn bedenksel en iemand die iets maakt niet? Wat kost meer inspanning: iets bedenken of iets maken? Waar is meer kennis voor nodig: iets bedenken of iets maken? Waar is meer vaardigheid voor nodig: iets bedenken of iets maken?
 Steve Jobs wist dingen te bedenken die anderen wilden hebben. Hij liet ze door anderen maken en zei: "wat jullie gemaakt hebben is van mij. Dat ga ik verkopen." Hij beet eerst een klein stukje uit elke Apple die hij verkocht. Waarom hield hij dat voor zichzelf? Mensen die iets hebben, of zich iets toegeëigend hebben, of ergens iets over te zeggen hebben zoals politici, misbruiken hun maatschappelijke positie om te goed voor zichzelf te zorgen.
|