Intentiemodel
Processen hebben een begin en een eind, en daartussen vindt een activiteit plaats waardoor een verandering tot stand komt. Op het driedimensionale niveau kun je zo'n proces plannen. Daarbij kun je de beginsituatie belangrijk vinden, maar je kunt ook de nadruk leggen op het eindresultaat. Het intentiemodel gaat uit van de beginsituatie. Bij het doelmiddelmodel (zie een ander stukje) ligt de nadruk op het eindresultaat.
Perspectief
Een 'intentie' is een bedoeling. Je hebt wel iets op het oog maar je heb daar slechts een vaag beeld van. Soms weet je beter wat je niet wilt dan wat je wel wilt. Het gaat om een verandering vanuit het NU. Je werkt in de richting van een perspectief, 'ergens' in de toekomst. Het proces is goed verlopen als je achteraf tevreden bent met het resultaat.
Model
Bij het intentiemodel gaat het om een beginsituatie, op grond waarvan iets mogelijk wordt, zonder dat tevoren precies vastgesteld wordt waarop het na verloop van tijd moet uitlopen. Je hebt wel een perspectief, maar geen precies omschreven doel. De nadruk ligt op het NU, dat gezien wordt als iets waarin elementen aanwezig zijn die je anders wilt. Creativiteit voert de boventoon.
Het intentiemodel is vooral van belang als je het eindresultaat niet goed kunt voorzien. Dat geldt bijvoorbeeld voor het ontwikkelen van nieuwe dingen. Je hebt dan geen voorbeeld. Bij productontwikkeling zijn tevoren vaak nog wel wat specificaties vast te stellen. Maar bij fundamenteel wetenschappelijk onderzoek is dat al wat lastiger. In sommige gevallen moet je het tevoren vaststellen van een duidelijk doel ook gewoon niet willen. Bij psychotherapie bijvoorbeeld moet de therapeut zich niet bemoeien met de doelstelling van zijn cliënt. Als de cliënt wel een duidelijk beeld heeft, moet de therapeut dit overnemen, of niet met deze cliënt in zee gaan. Bij ontwikkelingswerk heeft de lokale bevolking vaak geen idee wat mogelijk is, tenzij ze westerse verworvenheden willen kopiëren. Maar als ze 'het nieuwe' willen ontwikkelen vanuit hun eigen cultuur, dan is een duidelijke doelstelling niet mogelijk. Ook is de weg naar 'het nieuwe' niet te voorzien, het tijdpad is ongewis.
Ethiek
Op driedimensionaal niveau is ethiek een belangrijke toetststeen. Daar staan twee stromingen lijnrecht tegenover elkaar: de deontologie (plichtenleer) en de teleologie (de leer van de doelen). Vanuit de deontologie geldt de gulden regel: "wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet". Iets wat slecht is, is altijd slecht, ook al is het resultaat goed. Het enige wat goed is, dat is de intentie, de goede wil. Zo keuren deontologen martelen af, ook als daar levens mee gered kunnen worden.
De deontologie is tegengesteld aan de teleologie. Teleologen stellen dat het goede datgene is dat het grootste voordeel oplevert. Het utilisme stelt vervolgens dat dit het grootste goed voor het grootste aantal mensen moet zijn.
Inspanningsverplichting (deontologie - intentiemodel) staat tegenover resultaatverantwoordelijkheid (teleologie - doelmiddelmodel).
Trial-and-error
Ook bij het intentiemodel loopt de verandering ergens op uit. Wáár het op uitloopt staat echter niet bij voorbaat vast. Bij het intentiemodel gaat het meer om 'proberen'. Het is een proces van trial-and-error, van vallen en opstaan. Het gaat erom 'dat' je iets doet, en vervolgens is ook belangrijk 'wat' je doet, 'hoe' je het doet en 'waarom' je het doet.
Succes
Het doelmiddelmodel is bruikbaar binnen het intentiemodel. Je kunt een klein stapje in de richting van het perspectief plannen. Elk resultaat is dan een succes. Ook een mislukking, want daarvan heb je iets geleerd en het stelt je beter in staat om de volgende stap te bepalen.
Het intentiemodel is het model van de kleine stapjes, drie vooruit en twee achteruit. Die reeks herhaalt zich tot het moment van tevredenheid.