Profijt en vrijwilligers
Er bestaat een merkwaardige verhouding tussen arbeid en geld. Arbeid is een activiteit die we met inspanning associëren. Daarnaast zijn er activiteiten die we doen om te ontspannen, zoals sporten of een boek lezen.
Binnen het gebied van de arbeid kan onderscheid gemaakt worden tussen betaalde en onbetaalde arbeid, het laatste wordt ook wel 'vrijwilligerswerk' genoemd, of 'particulier initiatief'.
Betaalde arbeid verrichten we in ons eigen belang, of in het belang van ons privé-huishouden. Om dit huishouden draaiende te houden is echter meer nodig dan alleen geld. De afwas moet gedaan worden, kinderen worden opgevoed. Zonder onbetaalde arbeid is een huishouden ondenkbaar.
Het geld dat je verdient, en de dingen die je ermee betaald hebt, wil je beschermen en verdedigen, voor jezelf houden. Het is je 'eigendom'. Eigenbelang en het belang van je huishouden staan bij geld verdienen voorop.
Naast geld om dingen te kopen en de noodzakelijke onbetaalde arbeid, is er nóg iets nodig om een huishouden draaiende te houden: kennis en vaardigheden. Kennis wil je van nature graag delen met andere mensen, je vaardigheden wil je graag aan andere mensen laten zien. Je gaat er precies tegenovergesteld mee om dan met eigendommen. Voor alle duidelijkheid: ik heb het niet over de producten van kennis en vaardigheden, want dat is weer verkoopbare handelswaar, in sommige gevallen.
Ook een maatschappij is een 'huishouden'. Het gaat daarbij om het produceren van dingen via betaalde arbeid, maar ook op dit niveau kan het huishouden niet zonder onbetaalde arbeid. Zonder vrijwilligerswerk kan een samenleving zichzelf niet in stand houden.
Sommigen hebben de neiging om alles wat ze tegenkomen te bezien vanuit een verkeerd kapitalistisch standpunt, waarbij alles wat bestaat in economische termen gegoten wordt. Voor hen is het gek dat er mensen zijn die vrijwilligerswerk doen. Voor hen is het onlogisch, omdat ze er van uit gaan dat menselijke activiteit een economisch goed is.
Vrijwilligers houden zich niet bezig met het verdedigen van hun eigendommen of eigenbelangen. Vrijwilligers willen vanuit andere motieven een 'bijdrage aan de maatschappij' leveren, of iets doen voor anderen, zonder dat ze daarbij geldelijk gewin nastreven. Wel spelen persoonlijke drijfveren een rol. Bijvoorbeeld de behoefte aan aanzien, of om simpelweg 'iets omhanden willen hebben'. Andere redenen kunnen zijn: gewoon omdat je het fijn vindt om te doen, om een goed gevoel te krijgen, omdat je op wilt komen voor rechtvaardigheid, om iets te doen voor een ander omdat je het zielig vindt voor die ander als je het niet zou doen, en ga zo maar door. Nog een andere drijfveer kan zijn de behoefte om kennis en vaardigheden te delen. En wellicht is altruïstisch gedrag net zo fundamenteel en genetisch bepaald als de neiging om eigendommen te beschermen en geld te willen verdienen. Profit naast non-profit.