Absolute en relatieve armoede
Bij armoede gaat het in meest algemene zin om het hebben van een 'omgeving'. Zonder omgeving besta je niet. Die omgeving moet zo zijn dat jij jouw behoeften kunt bevredigen. Op zijn minst moet je de mogelijkheid hebben om gezond te leven.
Sommige behoeften zijn van essentieel belang voor iedereen. Ze staan vermeld in de 'Universele Verklaring van de Rechten van de Mens'. Voor die behoeften is een minimum niveau vastgesteld, zoals de behoefte aan voeding, kleding, huisvesting, inkomen, medische zorg, scholing. Wil je deze 'basisbehoeften' kunnen bevredigen, dan moeten in je omgeving de bijbehorende 'basisvoorzieningen' toegankelijk zijn, anders leef je in 'absolute armoede'.
We gingen met Dhurba naar een ziekenhuis. In Kathmandu. Dat is al een eerste obstakel voor veel Nepalezen: ook al is er een voorziening, de afstand om er te komen is vaak niet te overbruggen.Binnengekomen moest eerst voor het consult betaald worden. Als je niet betaalt, wordt je weggestuurd. Dat is een tweede obstakel: veel mensen hebben niet het geld om de kosten te betalen.
Ganka vertelde dat zijn zoontje af en toe benauwdheidsaanvallen had. Om hem te laten onderzoeken moest hij twintig kilometer verderop naar een ziekenhuis. Dat was de dichtstbijzijnde mogelijkheid. Een huisarts was er niet in zijn dorp. Hij overwoog om naar de plaatselijk goeroe te gaan, want de kosten voor het vervoer, het consult en de eventuele behandeling kon hij niet betalen.
Op de hoofdweg naar Narayanghat zagen we iemand een handkarretje duwen. Daarop lag roerloos, onder een deken, een in onze ogen doodzieke oude vrouw...
In Kathmandu kregen we een baby aangeboden door een radeloze moeder...
Alle Nederlanders kunnen, als ze willen, hun basisbehoeften bevredigen. Als in die basisbehoeften voorzien is, ontstaan andere behoeften. Zoals de behoefte om gewaardeerd te worden, aan vriendschap, status, onafhankelijkheid, zelfverwerkelijking...
De mate waarin de inwoners van een land deze behoeften kunnen bevredigen, verschilt per persoon, en is afhankelijk van individuele eigenschappen, maar ook van inkomen en afkomst.
'Absolute armoede' kennen we in Nederland niet. Maar toch. In 2011 leeft ruim vier tot tien procent - afhankelijk van de definitie - van de volwassenen beneden de armoedegrens. Ze leven, volgens het CBS, 'in armoede'. Ik vertaal dat als: een deel van de Nederlanders is niet in staat om een menswaardig bestaan te leiden.
Binnen elk land hebben sommigen het beter dan anderen. Mensen die onder een bepaald niveau op de schaal van arm naar rijk staan, kun je 'arm' noemen. Dit soort armoede is 'relatieve armoede'. De persoon die in relatieve armoede leeft, heeft geen toegang tot bepaalde voorzieningen. Het gaat daarbij om zaken waarvan de leden van de gemeenschap vinden dat ze voor iedereen beschikbaar moeten zijn.
Relatieve armoede wordt door de Europese Unie omschreven als: "Armoede is een situatie waarin sprake is van onvoldoende materiële, culturele en sociale middelen, waardoor mensen zijn uitgesloten van een levensstandaard die in de samenleving waarin men woont als minimaal wordt gezien."
Kris zit in de klas. In zijn eentje, omdat de andere kinderen met een schoolreisje mee zijn. Af en toe komt een conciërge langs. Hij kijkt door het raam, en loopt dan weer verder. Kris mocht niet mee, omdat zijn moeder de bijdrage voor het reisje niet kon betalen.Eén op de zeventien Nederlanders is de schaamte voorbij en bezoekt noodgedwongen een voedselbank.
Absolute armoede is fundamenteel iets anders dan relatieve armoede. Bij absolute armoede gaat het om de vraag of voorzieningen aanwezig en toegankelijk zijn. Absolute armoede komt voor in ontwikkelingslanden.
Bij relatieve armoede gaat het om de vraag hoeveel behoeften bevredigd kunnen binnen een maatschappij. Als leden geen toegang hebben tot 'normaal' gevonden voorzieningen, dan is er 'relatieve armoede'. Dit komt voor in alle landen, ook in ontwikkelingslanden.
Confusius: "In een goed geregeerd land is armoede iets om je over te schamen.
In een slecht geregeerd land is rijkdom iets om je voor te schamen."